Verslag: BK Talks: “Building Together! Concepts and tools for shared futures”
De eerste BK Talk van Project Together! ging over de hedendaagse sociale en ecologische uitdagingen in steden, waarbij collaboratief wonen werd gezien als een veelbelovende bijdrage aan oplossingen. Hoe dit al is geïmplementeerd in de praktijk in Europa, stond centraal in de tweede BK Talk “Building Together! Concepts and tools for shared futures” op 7 oktober. Geert de Pauw (CLT Brussel) en Michael LaFond (id22: Institute for Creative Sustainability, Berlijn) lieten zien hoe Community Land Trusts (CLT) op lange termijn betaalbare huisvesting en een sterker gemeenschapsgevoel kunnen bieden. Tjeerd Haccou (Space&Matter) en Peggy Totte (architect en stedenbouwkundige) beschouwden collaboratieve woonvormen vanuit een ontwerpperspectief. Moderator Tom Daamen leidde het gesprek richting concrete instrumenten die professionals kunnen ontwikkelen.
Steden over de hele wereld hebben te maken met de wooncrisis, vanwege het gebrek aan betaalbare woningen. Voor Michael LaFond en Geert de Pauw kunnen niet-speculatieve huisvestingsvormen zoals de Community Land Trust de betaalbaarheid van huisvesting op lange termijn garanderen en tegelijkertijd bijdragen aan de ontwikkeling van de gemeenschap. Geert de Pauw legde uit hoe CLT Brussel huisvesting op een non-profit manier organiseert. Doordat de stichting juridisch eigenaar is van de sociale huurwoningen in het project, kan zij de betaalbaarheid voor toekomstige bewoners garanderen. Om de zelfstandigheid van de woongroepen te waarborgen, worden trainingen en workshops over zelforganisatie georganiseerd. Michael LaFond is even enthousiast over de recente start van een CLT-beweging in Berlijn, en is dit steeds meer gaan zien als de enige manier om betaalbaarheid op een duurzame manier in collaboratieve huisvesting te garanderen.
Het proces voordat bewoners gaan samenwonen is cruciaal bij het creëren van een gemeenschap. Architecten kunnen een belangrijke rol spelen bij het faciliteren van dit proces met de groep (toekomstige) bewoners. Tjeerd Haccou heeft ervaring opgedaan als onderdeel van Space&Matter, een Amsterdams bureau dat betrokken is bij het eerste CLT-project in Nederland. Ze hebben verschillende ontwerpmethoden ontwikkeld om co-creatie met collectieven te sturen. Architect en stedenbouwkundige Peggy Totte heeft ook de uitdagingen van co-creatie met bewonersgroepen ervaren, waardoor ze zich afvraagt in hoeverre de architect als bemiddelaar kan fungeren. Ze zijn het erover eens dat collaboratief wonen een unieke kans biedt om met en voor de eindgebruikers te ontwerpen, een kans die verloren is gegaan bij de professionalisering van de bouwsector.
Hoewel de vier sprekers het eens waren over de doelstellingen en werkwijzen voor meer collaboratieve huisvesting, benadrukten ze ook de verschillen tussen de contexten waarin de initiatieven plaatsvonden. Verschillende voorwaarden, zoals de culturele, politieke, historische en juridische context, zijn van invloed op het soort methoden die professionals toepassen.
